Recykling to pojęcie dobrze znane. Oznacza przetwarzanie odpadów w taki sposób, by mogły zostać ponownie wykorzystane. Jednak po odzyskaniu i przetworzeniu odpadów mogą powstać zarówno przedmioty o takiej samej, jak i wyższej oraz niższej wartości. I do tego właśnie odnosi się upcycling, a także najmniej znane pojęcie, czyli downcycling. Przyjrzyjmy się bliżej całej trójce.
Recykling – czy mogę spróbować tego w domu?
Recykling to przetwarzanie zużytych produktów w ponownie użyteczne surowce. Na przykład, gdy segregujemy śmieci, to z plastikowych butelek, które wrzucamy do odpowiedniego kosza, można uzyskać nowe, zdatne do użytku plastikowe butelki czy inne pojemniki. Recykling powszechnie kojarzy się z działalnością prowadzoną na skalę przemysłową w wyspecjalizowanych obiektach przetwórczych, która wymaga zastosowania odpowiednich technologii. Nam, konsumentom, ciężko samodzielnie, w domowym zaciszu, przetworzyć plastik w nowy plastik czy papier w nowy papier. Możemy jednak zrobić bardzo dużo, segregując odpady w odpowiedni sposób, albo poddając je upcyclingowi (o czym więcej za chwilę).
Downcycling – nowe produkty o niższej jakości?
Prawie każdy rodzaj recyklingu powoduje obniżenie jakości ponownie pozyskanego surowca. Na przykład kartka z recyklingu nie będzie tak biała i gładka, jak nowa (przynajmniej na razie nie jest to możliwe). Papier z odzysku ma ciemniejszy kolor i bardziej chropowatą strukturę niż przed recyklingiem. Niewiele jest takich przedmiotów, które można przetwarzać wielokrotnie bez wpływu na ich jakość. I tu dochodzimy do sedna: prawie każda forma recyklingu przemysłowego to downcycling, czyli wytworzenie produktów o niższej jakości lub wartości niż przed ich przetworzeniem.
Warto wiedzieć! Surowce, które można wielokrotnie poddawać recyklingowi, i które mimo to nie tracą na jakości, to aluminium oraz inne metale.
Upcycling śmieci – nadajmy odpadom wyższą wartość
Możesz domyślać się już, że upcycling oznacza przetwarzanie produktów w przedmioty bardziej wartościowe, o wyższej jakości niż te, z których zostały wytworzone. Upcycling może mieć charakter przemysłowy, ale nie musi. Możemy samodzielnie wykorzystywać stare lub niepotrzebne przedmioty i przerabiać je na nowe rzeczy, w dodatku o większej wartości. Co może być przykładem upcyclingu? Zobacz:
- Europalety przerobione na meble,
- Ścinki materiałów lub zużyte ubrania wykorzystane do uszycia nowych ubrań czy akcesoriów (np. toreb),
- Wykorzystanie zużytych opon jako rabatki,
- Przetwarzanie zużytego papieru czy tworzyw sztucznych w dzieła sztuki,
- Wykorzystywanie zużytych butelek czy słoików do przygotowania ozdobnych wazonów, czy lampionów.
Warto wiedzieć! Możemy upcyclingować przedmioty na niewielką skalę, w domowym zaciszu, ale na świecie znane są już bardziej spektakularne przykłady. Jednym z nich jest produkcja komponentów do budowy domów z plastikowych butelek pochodzących z odzysku.
Upcycling i downcycling w pewnym stopniu doprecyzowują, z jakim rodzajem przetwarzania odpadów mamy do czynienia i jakie produkty powstają – o wyższej czy niższej jakości/wartości. W wielu przypadkach jest to jednak subiektywna ocena. Naszym zdaniem, niezależnie od tego, czy produkt końcowy ma wyższą, czy niższą jakość niż pierwotny, gra jest warta zachodu. Wszystko, co zmniejsza potrzebę produkcji nowych przedmiotów, wpływa pozytywnie na planetę. Czy zatem ekologiczny papier z odzysku jest gorszy od jego pierwowzoru? To pytanie pozostawmy otwarte.